Yazar: Murat Germen

Mimarlık fotoğrafçılığını bir çırpıda tanımla deseler herhalde tanıdık bir repliği uyarlayarak cevap verirdim: Perspektifi düzeltmek ya da düzeltmemek, işte bütün mesele bu!

Şaka bir yana, mimarlık fotoğrafçılığı sürecinin en önemli ve dolayısı ile en çok bilinen kavramı bu “düzeltme”dir. Yapıları bizzat görmeyenlere / göremeyeceklere tanıtma ve daha da önemlisi olduğundan daha iyi gösterme görevini üstlenir çoğunlukla mimari fotoğraflar. Bu yüzden de mimari fotoğraf çekimi yapan profesyonellerin bazı standartları, kuralları, optikleri ve yöntemleri devreye sokması beklenir. Çıplak gözle mimariye bakarken, kafamızı yukarıya doğru kaldırdığımızda bile belli yükseklikteki yapılara ve iç mekanlara ait dikey çizgilerinin dikliklerini koruduğunu gözlemleriz (bir gökdelenin iyice yanına yaklaşıp yukarıya doğru bakmak buna istisnadır). Ortaçağ resimlerinin çoğunluğunda da bu dikliğin önemsendiğini ve tasvirin bu şekilde yapıldığını görürüz. Mimari fotoğrafta da bu dikliğin muhakkak ifade edilmesi ve düşey çizgilerin fotoğraf karesi yan kenarlarına paralel olması arzu edilir. Halbuki, makineyi en ufak bir açıda bile yukarı kaldırmaya başladığınız anda düşey çizgiler birbirlerine ve kenarlara olan paralelliklerini kaybederler ve tek bir noktaya doğru kaçmaya başlarlar. İşte bu nedenden dolayı, makineyi yukarı kaldırmak zorunda olmadan, yüksekteki noktaları görüntüleyebilecek özel lensler üretilmiştir. Bu işlem PC (perspective correction – perspektif düzeltme) olarak adlandırılıyor ve mekanik açıdan iki şekilde elde edilebiliyor: Ya normal bir lens kullanıp körüklü bir makine yardımı ile gerekli düzlem devirmelerini gerçekleştirmek ya da bildik bir gövde üzerine “shift” olarak tabir edilen kaydırma işlemini uygulayabilecek kızaklı özel lensler takmak. Son zamanlarda üretilen bazı kızaklı adaptörler “normal” bir lensin de shift lense dönüşmesini sağlayabiliyor ama kombinasyon olasılıkları lenslerin odak uzunlukları ve “image circle”larından dolayı kısıtlı.

Mimarlık fotoğrafı konvansiyonlarına kısaca değindikten sonra alternatif mimari fotoğraf tasvirleri konusunda bazı örnekler vermek isterim. Doğru makine ve lensleri edindikten sonra, devamlı gelişmekte olan çeşitli görüntüleme teknolojilerini de izlemeye gerek olduğunu düşünüyorum. Dijital fotoğrafı kimsenin önemsemediği, hatta burun kıvırdığı dönemlerde sayısal görüntülemeyi ilk kullanmaya başlayan az sayıda insandan birisiyim. Başlardaki düşük çözünürlüklü makineleri kullanırken, baskı ebatlarının küçük olma zorunluluğu beni erken dönemlerde panorama yazılımlarına yönlendirdi. Çünkü, panorama yazılımlarını sadece panorama elde etmek için değil, daha yüksek çözünürlüklü tek bir fotoğraf üretmek üzere çok sayıda fotoğraf çekip onları birleştirmek için kullanmak da mümkündü. Bu vesileyle kullanmaya çok alıştığım panorama yazılımlarını, yüksek çözünürlüklü makinelerle (60-100 MP) çalışmaya başladıktan sonra bile kullanmaya devam ettim, edeceğim. Elimdeki geniş açı lenslerin hiçbirinin tüm bina kompleksini veya çok geniş bir iç mekânı kapsamaya yeterli olmadığı durumlarda, panoramik görüntü üretmek için makineyi dikey konuma alıp çok sayıda fotoğraf çekmeyi ve bunları panorama yazılımı ile birleştirerek hiçbir lensin üretemeyeceği, hatta çıplak gözün bile bir çırpıda göremeyeceği bir görsel tasvir üretmeyi tercih ediyorum. Şüphesiz ki bu şekilde çalışınca hem çekim hem de post-prodüksiyon süreleri uzuyor, sizden fotoğrafları talep eden kişiler de gösterilen ilave özenin, harcanan ek zamanın farkında olmuyorlar. Buna karşın, ortaya çıkan fotoğrafın özel olduğunun farkına varabiliyorlar ve bu yüzden de fazladan eforu sarf etmeye değiyor.

Daha çok videolar için tercih edilen dron/drone/insansız hava aracını (İHA) da dış ve iç mimari fotoğraf çekmek için sıklıkla kullanıyorum. İHA ile fotoğraf çekmek helikopter, paramotor veya uçaktan fotoğraf çekmeye benzemiyor; her ne kadar daha yükseğe yollayabiliyorsanız da, yaklaşık 50-150 metre arasındaki yasal yükseklikte yer alan ve şahsen “dronosfer” olarak adlandırdığım gök katmanından, acele etmek zorunda kalmadan fotoğraflar çekebilmek mimarlık fotoğrafı pratiğime yeni bir boyut kattı.

Mimarlık fotoğrafında sıklıkla kullandığım ve önerdiğim ekipmanlar:

YAZAR HAKKINDA Murat Germen fotoğrafı bir ifade / araştırma aracı olarak kullanan, İstanbul ile Londra’da yaşayan ve çalışan, 1965 doğumlu bir sanatçı, eğitimci ve arşivci. Fulbright burslusu olarak gittiği Massachusetts Institute of Technology’den (MIT) mimarlık yüksek lisans derecesini Amerikan Mimarlar Birliği (AIA) Altın Madalyası ile aldı. Sabancı Üniversitesi Sanat ve Sosyal Bilimler Fakültesi’nde fotoğraf, sanat ve yeni medya dersleri vermekte. Fotoğraf, mimarlık, planlama, yeni medya ve sanat konularında birçok basılı / çevrimiçi yayını olan Germen, uluslararası platformda onlarca konferansa davet aldı. Skira (İtalya) ve MASA’dan (Türkiye) olmak üzere iki adet monografik kitabı yayımlandı. Seksenin üzerinde kişisel / karma sergiye katkıda bulundu. Sanatçının farklı eserlerine ait çok sayıda edisyon, yurtiçi / yurtdışındaki kişisel ve kurumsal koleksiyonlara dahil edildi.  Sanatçının eser külliyatı; aşırı kentleşme ve soylulaştırmanın etkileri, mülkiyet / mülksüzleştirme, kent hakları, insanın doğada neden olduğu tahribat, iklim değişikliği, küresel ısınma, su hakları gibi konulara odaklanıyor. Kültürel miras, arşivleme, delil toplama, kişisel bellek / toplum belleği çatışmaları, ihanetler ve emanetler arasındaki dinamikler sanatçının işlerinde merkeze oturan bazı mefhumlardır.

GÖVDELER

Fujifilm X-T5 Gövde

Fujifilm X-H2 Gövde

Fujifilm GFX50S II Gövde

Fujifilm GFX100S Gövde

Fujifilm GFX 100 II Gövde

OBJEKTİFLER